[box align=’box-center’ id=’326′]
Ovaj dokumentarni film koji ima sedam epizoda, autora Slaviše Lekića, bavi se hronologijom posrtanja medija, u poslednjih dvadesetak godina – od dolaska na vlast Slobodana Miloševića, do današnjih dana.
Detaljnom analizom mnogih dogadjaja koji su „sedmu silu“ doveli na valjda najniže grane u svojoj istoriji i sučeljavanjem, uz bogatu novinsku dokumentaciju i arhivski filmski materijal, argumenata i „argumenata“ više od 40 aktera koji su obeležili takvo stanje profesije, autor traga za odgovorom na pitanja: koliko su sami novinari, u protekle dve decenije, doprineli srozavanju ugleda profesije, “kreativnoj” (zlo)upotrebi slobode medija, ali i činjenici da ih javnost danas prihvata tek kao manekene primitivnog “žuto-crnog” novinarstva.
Serijal počinje podsećanjem na zlatno doba novinarstva, sredinom osamdesetih godina, koje će ostati upamćeno prvenstveno po činjenici da su mediji, najpre omladinski a zatim i ostali, makar na kratko, postali otvoreniji i slobodniji.
[box align=’box-center’ id=’334′]
Dolaskom na vlast Slobodana Miloševića kreće obračun sa nosiocima liberalnih stavova u medijima, a javni bič u obračunu sa novinarima, prvenstveno onih u omladinskoj štampi, nalazi se u rukama Dušana Mitevića, Živorada Minovića, Dragana Hadži Antića, kasnije i Milorada Vučelića koji su lansiranjem brojnih afera nastojali da sistematski uguše svaku autonomnost i svaki profesionalni integritet novinara.
Provocirajući unutrašni medijski rat, partijskim jezikom rečeno – diferencijaciju, Miloševićevi ljudi su ovladali gotovo svim medijima u Srbiji: u preuzimanju važnih i uticajnih mesta u medijima, praktikovano je pravilo apsolutne lojanosti, jedna vrsta falangističkog organizovanja a po etabliranju režima, novinarstvo u Srbiji doživljava niz poražavajućih udara, stravičan profesionalni, ali i moralni pad.
U nastojanju da osigura lojalnost naroda prema sopstvenoj politici, vlast je sve raspoložive medijske kadrove upregla u pripremu psihološkog terena za narastanje međunacionalne mržnje. Priključujući se brojnoj armiji ratnih profitera, novinari svoje medijsko umeće, pod maskom „odbrane istorijiskih i nacionalnih prava“, stavljaju u funkciju ratne mašinerije, a u prvi plan izbijaju dojučerašnji anonimni novinari: Krste Bijelić, Milijana Baletić, Milorad Komrakov, Ratko Dmitrović, Spomenka Jović, Miodrag Popov…
Medijsku scenu u Srbiji u tom periodu obeležile su zabrane, cenzure, progoni, uzurpacija prava na istinu i jednoumlje, ali i podaničko ponašanje novinara koji su se, zajedno sa medijima u kojima su radili, dobrovoljno ili ne, pretvarali u transmisiju politike. Dva su novinara (Dada Vujasinović i Slavko Ćuruvija) ubijena a da ubice do danas nisu otkrivene.
I posle kraha Miloševićevog režima, medijski kredo u Srbiji ostao je proizvodnja političke lojalnosti, onesposobljavanje građana da misle svojom glavom, instrumentalizacija novinara, manipulacija podanicima i industrijsko oblikovanje javnog mnenja. Na scenu stupaju tajkuni, nastali u eri Slobodana Miloševića, koji su sumnjivo stečenim kapitalom osnivali nova glasila. Došlo je do nagle tabloidizacije, banalizacije i eksplozije huškačkog novinarstva. Kontinuirani medijski linč, orkestrirana kampanja i satanizacija Zorana Đinđića, tokom koje su „Nacional“, „Balkan“, „Svedok“, NIN, “Blic news”, „Evropa“, „Revija 92“, “Identitet”… premijera nazivali varalicom, kriminalcem, čak i ubicom, kulminirala je njegovim ubistvom.
Uprkos očekivanjima, mediji u Srbiji posle oktobra 2000. godine nisu iskoristili priliku da se izbore za slobodu. Klima nepreispitivanja i “bezuslovnog okretanja ka budućnosti” uslovila je izostanak lustracije i krivične odgovornosti onih koji su, koristeći medije kao oružje, činili ozbiljna krivična dela poput izazivanja nacionalne i verske mržnje ili pozivanja na nasilje. Na medijskoj sceni Srbije izvršena je nova faktička preraspodela uticaja ali, zahvaljujući nedostatku prave institucionalne regulative, niko ne zna ko su pravi vlasnici medija. U medijima dominira žutilo i crnilo, a realnost u “novoj” Srbiji, iz godine u godinu, sve više posrće u sudaru sa medijskom “stvarnošću” i “kreativnom” (zlo)upotrebom slobode medija.
Od izvestioca i aktera Miloševićevog uzdizanja; zagovornika mržnje, netolerancije i rata; novinari su se danas u Srbiji “uzdigli” do glasnogovornika onoga što političari ne smeju da kažu, ali smeju da odaju. Novinari se i dalje zloupotrebljavaju, samo se to danas radi na sofisticiraniji način. Nema ratnohuškačkog novinarstva ali je i dalje prisutan govor mržnje.
Sagovornici u ovom serijalu su: Dragan Hadži Antić, Brankica Stanković, Milijana Baletić, Gordana Suša, Srđan Šaper, Svetislav Basara, Živorad Minović, Gordana Logar, Dragan Kojadinović, Duško Bogdanović, Milorad Roganović, Zoran Ostojić, Vukašin Obradović, Bojana Lekić, Dragan J. Vučićević, Čedomir Čupić, Branka Otašević, Sonja Liht, Snježana Milivojević, Boško Jakšić, Bruno Vekarić, Veselin Simonović, Cvijetin Milivojević, Velimir Ćurguz Kazimir, Dragan Bujošević, Dušan Radulović, Lazar Lalić, Filip Švarm, Ljiljana Zorkić, Milica Lučić Čavić, Miroslav Turudić, Miloš Vasić, Nadežda Gaće, Radivoj Cvetićanin, Zlatko Paković, Radina Vučetić, Vesna Mališić, Slobodan Reljić, Veran Matić, Zoran Panović…
Učešće u ovom serijalu odbili su: Aleksandar Tijanić, Ljiljana Smajlović, Vesna Jugović, Miodrag Popov, Milorad Vučelić, Željko Mitrović, Nino Brajović, Željko Cvijanović, Ratko Dmitrović, Miroslav Lazanski, Nikola Vrzić…
Reditelj serijala je Vladimir Tagić, producent Jovana S. Polić a izvršnu produkciju potpisuje beogradski STATUSTEAM.
“NE MOŽE NAM NIKO NIŠTA, JAČI SMO OD SUDBINE…”
(I EPIZODA)
Prva epizoda, pod naslovom “NE MOŽE NAM NIKO NIŠTA, JAČI SMO OD SUDBINE” tretira period dolaska Miloševića na vlast i njegovo osvajanje medija.
Iako je Savez komunista i u postitovoj Jugoslaviji imao monopol nad političkim sistemom i preko svojih komesara i komisija za ideološki rad u potpunosti kontrolisao medije, u drugoj polovini osamdesetih omladinska štampa svojim liberalnijim stavom, duhovitošću i zanimljivim temama uspev da prodrma javnost.
Taj uzlet, medjutim, traje tačno onoliko koliko je bilo potrebno da se na političkoj sceni pripremi teren za promociju nove političke ličnosti: auru srpskog lidera Milošević počinje da stvara na Kosovu Polju, u noći izmedju 24. i 25. aprila 1987. godine, a najviše zahvaljujući medijima, koji ga predstavljaju kao borca za ispravljanje nepravde, on veoma brzo postaje novi srpski vodja.
Mediji su bili Miloševićeva prioritetna poluga za osvajanje vlasti. Njegov ratnički pohod na medije u Srbiji počinje smenom uredničkog kolegijuma “Studenta”, “disciplinovanjem” redakcija “Mladosti” i “NON”-a, i primoravanjem glavnih urednika “Duge”, “Intervjua” i NIN-a da podnesu ostavke. Mesecima, zatim, javnost se zanima misterijom famozne pseudohumorske “Vojko i Savle” objavljene u Politici.
Zamenjujući stranačke kadrove vlastitim snagama i dovodeći na čelna mesta medija ljude koji će mu biti najverniji saveznici, Milošević vrlo temeljno, gotovo beskrupulozno, provocirajući unutrašni medijski rat, uoči Osme sednice CK SK Srbije ovladava gotovo svim medijima u Srbiji.
Uz podršku crkve i intelektualne elite, kao autoriteta, sad i medija kao transmisije, Milošević je spreman za akciju “dogadjanja naroda” koji će ubrzo, kao njegova udarna pesnica, krenuti u marš po Jugoslaviji. Ovaj dobro organizovani masovni pokret, praćen je do tada nazapamćenom propagandom. Mediji, praktično nisu bili izvestioci, već suorganizatori. Dok su Politikina izdanja, prednjačila je Politika Ekspres, veličali te skupove, prikazujući ih kao spontanu, nezaustavljivu narodnu volju na ogromnom prostoru, sa dugim, sugestivnim naslovima koji su privlačili pažnju i neuobičajeno velikim slovima, Radio televizija Beograd je iz dana u dan svoje gledaoce bombardovala dirigovanom medijskom kampanjom.
Upravo sa „dogadjanjem naroda“ i „antibirokratskom revolucijom“ u Vojvodini koincidira “kultna” rubrika “Odjeci i reagovanja” na stranicama Politike: bila je to jedna vrsta specijalnog rata rečima i nije preterano reći da su “odjeci” i “reagovanja” u Politici zapravo bili prvi okršaji u hladnom građanskom ratu koji je okončan političkom diferencijacijom, najpre u beogradskim medijima..
Talas diferencijacije proširio se i na Vojvodinu, gde su smenjeni vodeći novinari Radio-Televizije Novi Sad, i dnevnog lista Dnevnik. Vlada Srbije zavodi čvrstu kontrolu i nad medijima na Kosovu: uskoro je i tamo smenjen glavni urednik Radio-televizije Priština, a odstranjeno je nekih 1300 ljudi, u dnevniku Rilindja, jedinim novinama na albanskom jeziku, otkaz je dobilo 200 novinara.
To je bio tek početak: fabrikujući laži, izmišljajući razlike i preuveličavajući suprotnosti između nacionalnih zajednica, televizija, radio i štampa upuštaju se u opasnu igru: mediji početkom tokom 1991. godine postaju oružje koje doprinosi ostvarenju kratkoročnih i dugoročnih političkih ciljeva režima Slobodana Miloševića.
Za sve dodatne informacije o dokumentarnom serijalu „MEDIJI U SRBIJI: HRONIKA PROPADANJA“, možete nas kontaktirati.
Jovana S. Polić, producent
011/2414-211, 065/540-1366
[email protected]
[box align=’box-center’ id=’336′]
