ENNedavno objavljena knjiga doktoranta Fakulteta dramskih umetnosti mr Miroslava Colića pod nazivom „Američki slon“ (Institut za uporedno pravo), istražuje upravo ovu oblast, a pre svega zakonodavni profil televizije u Sjedinjenim Američkim Državama. Knjiga samim naslovom referira na filmove Alena Klarka i Gasa Van Senta, aludirajući na činjenicu da razvijena zapadna društva, a pre svega SAD, ne žele da se suoče sa brojnim pravnim, moralnim i intelektualnim deregulacijama u javnoj sferi. Kroz pregled zakonodavnih mera pomoću kojih se deregulacija medijskog prostora u Americi ostvaruje, autor prikazuje kako i zašto dolazi do zloupotrebe medija, pri čemu poseban akcenat stavlja na kontrolu medija od strane korporacija koje oblikuju američku stvarnost. „Razumevanje stvarnosti se potiskuje u korist vladanja stvarnošću, a ljubav prema istini ustupa mesto volji za moć“, ističe Colić, navodeći kao primere vodeće američke televizijske mreže (NBC, CBS, ABC i FODž) koje promovišu interese državnih i korporativnih struktura, a da bi ih zaštitile, one fabrikuju informacije i predočavaju iskrivljenu sliku stvarnosti.
Analizirajući aktuelnu američku medijsku scenu, autor se dotiče problema posrtanja i vrednosnog skretanja pravca TV kretanja – od deontološke etike ka utilitarizmu, pokazujući da u takvom društvu finansijski, utilitarni rezon uvek odnosi prevagu nad svakim drugim humanim, etičkim ili psihološkim motivom ljudskog ponašanja, dok sve slobode bivaju reducirane na puku finansijsku moć i pravo jačeg. Colić korene ovog fenomena pronalazi u američkoj istoriji, napominjući da su takoreći u svim oblastima života, prvobitne definicije zajedničkog dobra preinačavane i, donošenjem određenih zakonskih mera postepeno sužavane na zaštitu samo određenih interesa (politike i kapitala), a ne zajedničkih interesa svih građana Amerike. Ključni momenat za razumevanje ovakve razvojne paradigme, prema autoru, bio je trenutak kada je tekst iz Deklaracije o nezavisnosti (1776), koji govori o pravima svih ljudi na „život, slobodu i ostvarenje sreće“ u Ustavu SAD iz 1789. godine, promenjen tako što je fraza o pravu na „ostvarenju sreće“ preinačena u pravo na „imovinu“. Decenijama su institucije sistema SAD sistematski radile na tome da se u praksi, putem legislativnih mera, realizuje ideologija svođenja pojma sreće na sticanje i zaštitu privatne imovine, odnosno na teleologiju vlasništva.
Za izradu ove naučne studije, autor je koristio tekstove mnogobrojnih savremenih američkih istraživača medija. Za ovu studiju bili su podsticajni ključni pojmovi i teorijski stavovi mislilaca iz nešto ranijih epoha, filozofa tzv. Frankfurtske škole mišljenja – Teodora Adorna i Maksa Horkhajmera, kao i američkog lingviste, medijskog analitičara i aktiviste Noama Čomskog, te francuskog sociologa kulture Pjera Burdijea. Ovako koncipirana, knjiga „Američki slon“ koja predočava analizu i kritičko sagledavanje američke medijsko-televizijske sfere, zasigurno će biti od koristi svima koji se profesionalno bave teorijom i praksom savremenih medija masovnih komunikacija.
M. Vukadinović
