ENZaobilaženje!
Kod nas se, takođe, gaji taj vid novinarstva, ali skoro na predškolskom nivou. Zbog nepovoljnih opštih uslova za istraživačko novinarstvo u nas, ostaje nedovoljno iskorišćena plejada vrhunskih novinarskih pera kojih, istina, nema na pretek, ali ih ima. Retki su listovi čiji novinari temeljno istražuju značajnije društvene probleme. Glas javnosti i par drugih listova svakako prednjače u istraživačkom novinarstvu.
Za razliku od ozbiljnih istraživanja najčešće se praktikuje površno informisanje o sporednim pitanjima, stvaranjem ponekad fiktivnih afera da bi se povećao tiraž. Otuda se stvarni domet ozbiljnog istraživačkog novinarstva može meriti usmeravanjem ili zaobilaženjem velikih afera. Zar nije, na primer, neobično da do sada nismo imali nijedno ozbiljnije novinsko istraživanje fenomena naših tajkuna koji su se preko noći obogatili? Ili, kako je bilo moguće da Srbija posle šest godina od promene vlasti ne može da dobije novi ustav? Nema ni ozbiljnog istraživanja odnosa vlasti prema haškim optuženicima. A tek koliko bi bilo značajno da imamo istraživanje o pogubnim posledicama delovanja u Srbiji crnogorske mafije!
Prividna sloboda medija
Feljtoni, po pravilu, spadaju u dobar profesionalni istraživački rad, pod uslovom da su autori kvalifikovani i objektivni.
Očigledno da kod nas postoje prepreke za slobodno istraživačko novinarstvo, zavisno od političke volje. Zaklinjanja vladajućih partija i opozicije da se bore za slobodno novinarstvo ostaje u sferi političke propagande. Tako gledano, sloboda medija u Srbiji je više fiktivna nego stvarna. Najteže su posledice preovlađujuća samocenzura kod novinara i, naravno, uticaj stranih faktora u našem novinarstvu.
Umesto ozbiljnih istraživačkih radova, organizuju se brojne panel rasprave na televiziji u kojima učesnici različitih profesija nude svoja objašnjenja društvenih problema, najčešće politički obojena i bez osnovnog poznavanja problema o kome se raspravlja. Poseban problem su i naši TV voditelji i mnogi od njih ne poznaju materiju o kojoj se u emisiji vodi rasprava, a ponašaju se kao eksperti čak i kad se pred njima nalaze eminentni stručnjaci. Takvi nestručni komentatori stalno prekidaju izlaganja sagovornika, nudeći svoja neodgovarajuća mišljenja ili nisu sposobni da obuzdaju nadvikivanje učesnika u emisiji. Pravo je čudo što eminentni poznavaoci neke materije ne napuštaju emisiju iz protesta zbog ponašanja voditelja.
Opšti interes zapostavljen
Vlasnici privatnih javnih glasila, kao i svugde u svetu, naravno, usmeravaju rad svojih novinara u skladu sa sopstvenim, a ne društvenim interesima. Ni profesionalna novinarska udruženja ne predstavljaju snažnu branu neobjektivnom i površnom informisanju.
U postojećim uslovima u našem društvu podsticanje istraživačkog novinarstva moglo bi da predstavlja značajan doprinos normalizaciji stanja u oblasti javnog informisanja ili i ozdravljenju društva.
Bogdan Popović, Beograd
